Kanıksama nedir? Sorusuna kısaca şöyle cevap verebiliriz: Bir durumu normal olarak kabul etmek, duyarsızlaşmak, aldırış etmemek, alışmak.
Başka bir ifade ile üzülmemek, umursamamak, önemsememek, sessiz kalmak anlamlarına gelir.
BU YAZININ BAŞLIKLARI
Kanıksama Ne Demektir?
Kanıksamak; bir davranışın çok tekrarlanmasından dolayı artık ondan etkilenmez duruma gelmektir. Yeni bir yere taşınan kişinin bir müddet oraya yabancılık çekmesi ve sonra adapte olması da kanıksama olarak nitelendirilebilir.
Kanıksama Cümleleri Nelerdir?
Kanıksama bildiren cümle örnekleri olarak aşağıdakileri kullanabilirsiniz:
- Toplum olarak çok duyarsızlaştık.
- Afrika’da yaşanan çocuk ölümlerine tüm dünya tepkisiz kalıyor.
- Vatandaş zamlara alıştı, artık sesi çıkmıyor.
- Ne yaptıysa sessiz kaldık, tepemize çıktı.
- Ne seni ne de başka bir şeyi umursamıyorum.
- Arkamdan konuşmalarına alıştım artık.
- Komşu komşunun hâline aldırış etmiyor, herkes kendini düşünür olmuş.
Kanıksama Anlamı Nedir?
TDK kanıksama anlamı ‘vurdumduymazlık’ mânâsına geldiği gibi, ‘bıkkınlık’ anlamı da taşıyor. Bu sözcüğün kökeni Arapça. Fakat temelde Süryaniceye uzanıyor.
Bilhassa lise ve üniversite sınavlarında öğrencilerin karşısına sıklıkla çıkan bu kelime ‘kabullenmiş görünme, sürekli tekrar eden bir olayın etkisini kaybetmesi’ gibi anlamlara geliyor.
Kanıksama içeren cümleler heyecan, şaşkınlık, merak ve benzeri duygular barındırmıyor. Zira kanıksama, sıradanlaşmış durumları ifade eden bir kavram.
Örneğin, ‘fakir olduğu için üzülmüyorlar, artık bu durumu kanıksamışlar.’ Cümlesi böyledir.
Bir de ‘azımsamak’ ve ‘yadsımak’ kelimeleri var. Bunlar bazen kanıksamak kelimesi ile karıştırılıyor. O yüzden bu kelimelerin anlamlarına da kısaca temas etmeyi uygun gördük:
Yadsımak: Yok saymak, saklamak/gizlemek, inkâr etmek demektir.
Azımsamak: Bir şeyi az bulmak, yeterli görmemek anlamındadır. Bu terimi ‘küçümsemek’ ile karıştırmamalıdır. Küçümseme fiilinde aşağılama söz konusudur. Azımsamak ise böyle değildir. Örneğin ‘haftada bir gün çalışarak mı sınavı kazanacaksın?’ cümlesinde azımsama durumu vardır. Fakat ‘sen kim, sınavı kazanmak kim?’ cümlesi küçümseme amacıyla söylenir.
Kanıksama Ne Anlama Gelir? Kanıksama Örnekleri
Yukarıdaki bilgilerden de anlaşıldığı üzere kanıksama, devamlı aynı şeye maruz kalma nedeniyle onu sindirme, tepki vermeme olarak tanımlanıyor. İnsanlar hoşuna gitmeyen bir durum karşısında refleks olarak tepki veriyorlar.
Fakat bu olay defalarca tekrar ettiğinde artık ister istemez kabullenmeye başlıyorlar.
Verilen tepkilerin hiçbir işe yaramaması veya insanın o duruma maruz kalmaktan başka çaresinin olmadığını anlaması, kanıksama durumuna yol açıyor.
Örneğin artık maskeyle dolaşmak bir yaşam biçimi hâline geldi, toplum bunu kanıksadı. Aynı şekilde 2 yıla yakındır Coronavirüs ile ilgili haberler duyuyoruz. Aylardır gündemimizde Covid-19 aşısı var. Bu durumlar da insanların kanıksadığı şeyler arasına dâhil oldu.
Ülkemizde ilk Coronavirüs vakası görüldüğü zamanı hatırlayın. İnsanlar marketleri talan etmişti, herkes büyük bir panik ve korku içindeydi. Karantina ilan edildi, herkes evlere kapandı. Şimdi öyle değil. Normal yaşantımıza geri döndük, virüsle yaşamaya alıştık. O yokmuş gibi davranıyor, hiç umursamıyoruz.
Bir başka örnek: Terör olaylarını okuyor, duyuyoruz. Şehitlerimiz için üzülüyoruz. Fakat şehit haberleri peş peşe geldikçe toplumun bu konuda duyarlılığını yavaş yavaş kaybettiği bir gerçek.
Kanıksama örnekleri konusunda bir başka üzücü olay, aile içi şiddet. Bir çocuk her gün anne veya babasından dayak yerse, bir süre sonra bunu kanıksar. Artık dayaktan etkilenmemeye başlar, dayak onu korkutmaz olur.
Ya da bir öğrenci sürekli düşük not aldıkça bu durumu kanıksar hâle gelir. Hiç üzülmez, -deyim yerindeyse- takmaz bile.
Sürekli gıdalara veya akaryakıt fiyatlarına zam yapılması halkın bu durumu kanıksamasıyla sonuçlanıyor. Öğrenci evinde kalan çoğu insan her gün makarna yiye yiye artık bunu kanıksıyor.
Türkçenin yanlış kullanımı da kanıksanmış bir durum mesela. Plaza dili dediğimiz bir tarzda, İngilizce-Türkçe karışımı bir dil kullanıyoruz çoğumuz.
Trafik kazası ve doğal âfet görüntüleri, çevre kirliliği, savaş haberleri de kanıksanan şeylere örnek. Siyasetçilerin seçim vaadleri de bunlardan. Çoğu insan onları ti’ye alıyor.
Kanıksama algı yönetim tekniği veya psikolojik savaş olarak da nitelendirilebilir. Toplumun hassasiyetlerini, mânevî duygularını, ahlâk değerlerini değiştirmek amacıyla uygulanan bir yöntemdir. Mesela toplumun dizilerdeki uygunsuz sahneleri de kanıksadığı inkâr edilemez.
Dolayısıyla biz, kanıksama oyununa gelmemek için dikkatli olmalıyız. Reflekslerimizin ele geçirilmesine izin vermemeliyiz. Neye nasıl tepki vereceğimizi bilmeli, değer yargılarımıza ters düşen şeyler karşısında sessiz kalmamalıyız.
Çin Takvimi Nedir? Nasıl Hesaplanır?
2 Yorum